Nikou Asgari
Τον Απρίλιο του περασμένου έτους, μια ομάδα περίπου 60 αξιωματούχων της ΕΕ ταξίδεψε στη Σουηδία σε μια διερευνητική αποστολή για να συναντήσει τον Nasdaq Stockholm, διαχειριστή της εξαιρετικά επιτυχημένης χρηματιστηριακής αγοράς της χώρας.
Κατά τη διάρκεια μιας δίωρης συνεδρίασης για τα «οικοσυστήματα των κεφαλαιαγορών», τα στελέχη του χρηματιστηρίου εξήγησαν γιατί τόσες πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποφασίζουν να εισαχθούν στο χρηματιστήριο της Στοκχόλμης.
Σε μια εποχή που το Ηνωμένο Βασίλειο και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες πασχίζουν να προσελκύσουν αρχικές δημόσιες εγγραφές (IPO), δηλαδή νέες εισαγωγές εταιρειών, και υποφέρουν από πτώση του όγκου συναλλαγών, η Σουηδία ξεχωρίζει γιατί διαθέτει, σε σχέση με το μέγεθός της, ακμάζουσα κεφαλαιαγορά που υποστηρίζεται από στρατιές επενδυτών και δελεάζει ακόμη και ξένες εταιρείες να εισαχθούν στο χρηματιστήριο της Στοκχόλμης.
«Η Σουηδία διαθέτει πλέον τις μεγαλύτερες (σ.σ. με υψηλή ρευστότητα) κεφαλαιαγορές στην Ευρώπη», λέει ο William Wright, συνιδρυτής της δεξαμενής σκέψης για τις αγορές New Financial.
Ψάχνουν κίνητρα
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλη την Ευρώπη προσπαθούν επειγόντως να αναζωογονήσουν τις δικές τους χρηματιστηριακές αγορές, αλλάζοντας τους κανόνες εισαγωγής και τα κίνητρα για τους ιδρυτές εταιρειών και προσπαθώντας να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις των συνταξιοδοτικών ταμείων και των ιδιωτών σε εγχώριες μετοχές.
Ωστόσο, η Σουηδία έχει ήδη ένα σημαντικό προβάδισμα σε σχέση με άλλες χώρες, καθώς έχει εισαγάγει πολλά από αυτά τα μέτρα πριν από χρόνια ή και δεκαετίες.
Τα τελευταία 10 χρόνια, 501 εταιρείες έχουν εισαχθεί στο χρηματιστήριο της Σουηδίας, περισσότερες από το συνολικό αριθμό των IPO στη Γαλλία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες και την Ισπανία μαζί, σύμφωνα με τα στοιχεία της Dealogic. Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στην κορυφή με 765 εισαγωγές.
Παρόλο που ο συνολικός όγκος χρηματοδότησης των IPO της Σουηδίας είναι πολύ χαμηλότερος από εκείνον των ΗΠΑ -όπου έχουν εισαχθεί ορισμένες από τις μεγαλύτερες σουηδικές εταιρείες, όπως η μουσική υπηρεσία Spotify και η εταιρεία παραγωγής ποτών Oatly-, η σκανδιναβική χώρα έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία στην ενθάρρυνση μικρότερων εγχώριων επιχειρήσεων να παραμείνουν στην πατρίδα τους, ενθαρρυμένοι από το μέγεθος της χρηματιστηριακής της αγοράς.
«Σε σύγκριση με το μέγεθος της χώρας και επίσης το μέγεθος του χρηματιστηρίου, η [σουηδική] αγορά IPO ήταν σίγουρα πιο ενεργεί στο να επιτρέπει σε μικρότερες εταιρείες να εισαχθούν στο χρηματιστήριο από άλλες», δήλωσε ο Tony Elofsson, διευθύνων σύμβουλος της Carnegie Group, μιας σκανδιναβικής τράπεζας και διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων. Περίπου το 90% των εισαγωγών αποτιμάται σε λιγότερο από 1 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τον Adam Kostyál, πρόεδρο του Nasdaq Στοκχόλμης.
Ένας βασικός παράγοντας ήταν η επενδυτική κουλτούρα της χώρας, η οποία, σύμφωνα με τον Elofsson της Carnegie, προσέλκυσε «τους πάντες, από τον άνθρωπο του δρόμου μέχρι τους πολύ αφοσιωμένους επενδυτές ιδιωτικών τραπεζών, τους επιχειρηματίες, αλλά και την επενδυτική κοινότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων», αναφερόμενος στους θεσμικούς επενδυτές.
Μεταξύ των μεγαλύτερων επενδυτών, τα σουηδικά συνταξιοδοτικά ταμεία κατέχουν εδώ και καιρό εγχώριες μετοχές. Τα τέσσερα μεγαλύτερα συνταξιοδοτικά σχέδια της χώρας έχουν περίπου διατηρήσει ή αυξήσει τις συμμετοχές τους σε εγχώριες μετοχές τα τελευταία χρόνια. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αντίθετα, οι συμμετοχές σε εγχώριες μετοχές μεταξύ των συνταξιοδοτικών ταμείων έχουν πέσει στο 4% περίπου. Εν τω μεταξύ, οι σουηδικές ασφαλιστικές εταιρείες έχουν τις υψηλότερες συμμετοχές σε μετοχές στην ΕΕ.
Οι μεγάλοι επενδυτές αναλαμβάνουν συνήθως τον ρόλο των λεγόμενων θεμελιωδών επενδυτών στις δημόσιες εγγραφές, σύμφωνα με τον John Thiman, εταίρο του δικηγορικού γραφείου White and Case στη Στοκχόλμη, δίνοντας εμπιστοσύνη στις επιχειρήσεις που ετοιμάζονται να εισαχθούν στο χρηματιστήριο, καθώς και στους άλλους επενδυτές.
«Σε κάθε επιτυχημένη ΑΔΠ συμμετείχαν σε κάποιο επίπεδο αμετακίνητους επενδυτές», δήλωσε. «Υπάρχει ένα πολύ ισχυρό μετοχικό συναίσθημα από αμετακίνητους επενδυτές».
Οι ιδιώτες επενδυτές είναι επίσης μεγάλοι αγοραστές σουηδικών μετοχών, βοηθούμενοι από μια πληθώρα μεταρρυθμίσεων τις τελευταίες δεκαετίες. Σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη, τα σουηδικά νοικοκυριά κατέχουν ένα από τα υψηλότερα ποσοστά των επενδύσεών τους σε εισηγμένες εταιρείες και ένα από τα χαμηλότερα σε τραπεζικές καταθέσεις, ενώ ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι μεγαλύτερος από ό,τι στη Γερμανία, τη Γαλλία ή την Ισπανία.
Ο Myles Murray, ιδρυτής της ιρλανδικής εταιρείας κατασκευής ιατρικού εξοπλισμού PMD Solutions, επέλεξε να εισαχθεί στο Χρηματιστήριο της Στοκχόλμης νωρίτερα φέτος, λέγοντας ότι η πληθώρα συγκρίσιμων εταιρειών υγειονομικής περίθαλψης που είναι εισηγμένες εκεί σήμαινε ότι οι αναλυτές θα μπορούσαν να αξιολογήσουν ευκολότερα την εταιρεία του, σε σύγκριση με την εισαγωγή στο Euronext του Δουβλίνου.
Η πρόσβαση σε μεγάλους επενδυτές ήταν μια μεγάλη βοήθεια. «Ήμασταν μια ξένη εταιρεία και ο μικρότερος χρηματιστής μπορούσε να κλείσει συνάντηση με [τα μεγάλα συνταξιοδοτικά ταμεία] και αυτό ήταν εκπληκτικό», αναφέρει ο Murray.
Το σύστημα της Σουηδίας φαίνεται να έχει μεταφραστεί και σε χρηματιστηριακές αποδόσεις. Ο κύριος δείκτης της έχει κερδίσει 85% την τελευταία δεκαετία, ενώ ο δείκτης Euro Stoxx 600 έχει αυξηθεί κατά 49% και ο FTSE 100 του Λονδίνου μόλις 17%.
Αυτό, επίσης, συμβάλλει στο να πείσει τις σουηδικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να παραμείνουν στην πατρίδα τους.
«Γιατί να διασχίσουμε το ποτάμι για να πάρουμε νερό, όπως λέμε στη Σουηδία», τόνισε ο Elofsson της Carnegie.
Η εκπαίδευση των πολιτών και τα κίνητρα
Το 1984, η κυβέρνηση της Σουηδίας εισήγαγε το Allemansspar, ένα προϊόν που επέτρεπε στους απλούς Σουηδούς να επενδύσουν στις χρηματιστηριακές αγορές. Μέχρι το 1990 υπήρχαν ήδη 1,7 εκατομμύρια τέτοιοι λογαριασμοί, γεγονός που συνέβαλε στην προώθηση της δημιουργίας εγχώριων αμοιβαίων κεφαλαίων μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης.
Τέτοια κεφάλαια έφτασαν «10 έως 20 χρόνια πριν οποιαδήποτε άλλη χώρα κάνει κάτι παρόμοιο, τουλάχιστον στην Ευρώπη», λέει ο Carl Rosenius, επικεφαλής των κεφαλαιαγορών μετοχών στη σουηδική τράπεζα SEB. «Αυτή ήταν σίγουρα η ιστορία επιτυχίας στη Σουηδία, έχοντας μεγάλα κεφάλαια που αναζητούν ενεργά τις εγχώριες ευκαιρίες μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης».
Οι αλλαγές των κανόνων τη δεκαετία του 1990 επέτρεψαν στους πολίτες να επενδύσουν το 2,5% του ποσού που διαθέτουν για τις συντάξεις τους σε αμοιβαία κεφάλαια της επιλογής τους, με την υποστήριξη μιας εκστρατείας ενημέρωσης του κοινού.
Και το 2012 το κράτος εισήγαγε επενδυτικούς αποταμιευτικούς λογαριασμούς που ονομάζονται ISKs και επιτρέπουν στα άτομα να επενδύουν χωρίς να χρειάζεται να αναφέρουν τις συμμετοχές τους ή να ανησυχούν για τον φόρο κεφαλαιακών κερδών ή μερισμάτων. Αντ' αυτού, η συνολική αξία του λογαριασμού φορολογείται - και το 2024 αυτό ήταν σε επίπεδο περίπου 1%.
Σύμφωνα με τον Joacim Olsson, διευθύνοντα σύμβουλο της σουηδικής ομάδας μετόχων Aktiespararna, ορισμένες φιλανθρωπικές οργανώσεις πηγαίνουν στα σχολεία για να εκπαιδεύσουν τα άτομα ηλικίας 16 έως 18 ετών σχετικά με τα οικονομικά, για παράδειγμα για τη διαφορά μεταξύ μετοχών και αμοιβαίων κεφαλαίων.
Άλλες ευρωπαϊκές χώρες αγωνίζονται να ενθαρρύνουν τους πληθυσμούς τους να επενδύσουν σε μετοχές. Το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαινίασε τον περασμένο μήνα ένα αφορολόγητο ποσό 5.000 λιρών για επενδύσεις σε βρετανικές εταιρείες, ενώ ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, απογοητευμένος από τον ρυθμό των μεταρρυθμίσεων της ΕΕ, ζήτησε από μερικές χώρες να προχωρήσουν μόνες τους και να δημιουργήσουν ένα νέο επενδυτικό προϊόν.
«Το πραγματικό κλειδί είναι η κινητοποίηση της συμμετοχής των λιανικών καταναλωτών άμεσα ή έμμεσα και οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις», δήλωσε ο Sandro Pierri, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Διαχείρισης Ταμείων και Περιουσιακών Στοιχείων. «Η Σουηδία αποτελεί απολύτως πρότυπο από αυτή την άποψη».
Ο Nasdaq Στοκχόλμης έχει προσπαθήσει ακόμη και να προσελκύσει ξένες επιχειρήσεις, για παράδειγμα μικρές και μεσαίες εταιρείες στη Γερμανία, η οποία, όπως δήλωσε ο Kostyál, «δεν εξυπηρετείται επαρκώς όσον αφορά την τοπική αγορά ΑΔΠ».
«Είναι σαφές ότι η Γερμανία έχει πρόβλημα υποδομής στον βαθμό που είναι πολύ δύσκολο για τις μικρότερες εταιρείες να εισαχθούν εκεί», αναφέρει ο Joakim Falkner, εταίρος της Baker McKenzie στη Στοκχόλμη. Οι Γερμανοί επενδυτές προτιμούν ιστορικά τα ομόλογα έναντι των μετοχών, καθιστώντας την αύξηση των μετοχών πιο δύσκολη.
